ธุรกิจต่างชาติถอนสมอธุรกิจในจีน เหตุสับปลับเอาแน่นอนไม่ได้

ประธานาธิบดี สี จิ้นผิง (Xi Jinping) ของจีนยอมรับเป็นครั้งแรกในประเด็นของปัญหาที่เกิดขึ้นกับเศรษฐกิจจีนผ่านสุนทรพจน์อวยพรปีใหม่เมื่อวันสิ้นปีที่ผ่านมา เมื่อสถานการณ์เศรษฐกิจชะลอตัวผสานกับความตึงเครียดทางการเมืองระหว่างประเทศ รวมถึงนโยบายที่พูดอย่างทำอย่างทำให้นักลงทุนต่างชาติต่างหันหลังให้กับประเทศจีนจำนวนมากในปี 2023

“ระหว่างทางเราต้องพบกับอุปสรรคขวากหนาม สถานประกอบการบางแห่งมีช่วงเวลาที่ยากลำบาก บางคนประสบปัญหาในการหางาน และการตอบสนองต่อความต้องการขั้นพื้นฐาน” หนึ่งในข้อความจากประธานาธิบดี สี ที่มาพร้อมกับการให้คำมั่นสัญญาว่าจะเสริมสร้างโมเมนตัมเพื่อการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจ และทำงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายการพัฒนาเศรษฐกิจที่มั่นคง ตลอดจนการพัฒนาในระยะยาว

การยอมรับความจริงของสี จิ้นผิง เป็นการสะท้อนปัญหาเศรษฐกิจจีนนั้นหนักหนาเกินกว่าที่รัฐบาลจีนจะปฏิเสธหรือเมินเฉยดังที่ผ่านมา ซึ่งผลกระทบดังกล่าวได้มีข่าวออกมาอย่างต่อเนื่องและผู้คนทั่วโลกต่างมองเห็นสิ่งที่เกิดขึ้นในเชิงประจักษ์

เมื่อเศรษฐกิจเกิดการชะลอตัว ควบรวมเข้ากับความตึงเครียดทางการเมืองระหว่างประเทศ ความเชื่อมั่นของนักลงทุนและบริษัทต่างชาติต่างถูกบั่นทอนลงอย่างมาก ส่งผลให้ธุรกิจไม่น้อยต่างถอนสมอออกจากประเทศจีน ซึ่งมูลค่าการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ (FDI) ของจีน ‘ขาดดุล’ รายไตรมาสเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์เมื่อไตรมาส 3 ปี 2023 ส่วนฝั่งตลาดทุน ดัชนี CSI 300 ณ สิ้นปีร่วงลง 11% จากต้นปี

แม้จีนพยายามดึงดูดนักลงทุนทั้งในภาคธุรกิจและตลาดทุนด้วยวิธีการอันหลากหลายแต่ก็ไม่อาจรั้งนักลงทุนเอาไว้ได้ เรียกว่าบริษัทสหรัฐที่ทำธุรกิจในจีนมีมุมมองเชิงบวกต่อการทำธุรกิจในจีนในช่วง 5 ปีข้างหน้าในระดับต่ำสุดเป็นประวัติการณ์ ผลสำรวจความคิดเห็นประจำปีของหอการค้าอเมริกัน (AmCham) ในเซี่ยงไฮ้ ซึ่งเผยแพร่เมื่อเดือนกันยายนระบุว่า ผู้ตอบแบบสำรวจที่มีมุมมองเชิงบวกเกี่ยวกับแนวโน้มการทำธุรกิจในประเทศจีนในช่วง 5 ปีข้างหน้าลดลงเหลือ 52% เท่านั้น

ต่อมาในเดือนธันวาคม 2023 หอการค้าอังกฤษในจีนเปิดเผยผลการสำรวจว่า บริษัทอังกฤษ 60% รู้สึกว่าการทำธุรกิจในจีนในปี 2023 ยากกว่าในปี 2022 ที่จีนใช้มาตรการควบคุมโควิด-19 อย่างเข้มงวดเสียอีก โดยส่วนใหญ่ให้เหตุผลว่าเป็นเพราะเศรษฐกิจที่ชะลอตัว

Julian Fischer ประธานหอการค้าอังกฤษในจีนเปิดเผยว่า ในปี 2022 กว่า 80% ของบริษัทที่มีธุรกิจในจีนได้เพิ่มการลงทุน แต่ ณ ปลายปี 2023 ธุรกิจกำลังชะลอการลงทุนรอความชัดเจนก่อนจะตัดสินใจ

ในท้ายที่สุดมุมมองของต่างชาติที่มีต่อเศรษฐกิจและรัฐบาลจีนไม่ได้มีแนวโน้มที่ดีขึ้น เพราะภาพที่สื่อสารออกมากับต่างชาตินั้นแสดงให้เห็นการกระทำที่สวนทางกับคำพูดที่สื่อสารออกมาจากรัฐบาล โดยจีนพยายามฟื้นความเชื่อมั่นเพื่อดึงต่างชาติ ผ่านคำมั่นสัญญาในการปรับปรุงสภาพแวดล้อมทางธุรกิจให้เป็นมิตรกับต่างชาติมากขึ้น แต่ขณะเดียวกัน ก็ยังดำเนินมาตรการปราบปรามในบางอุตสาหกรรม ปัญหาเดิมที่สำคัญและยังไม่ได้รับการแก้ไขในประเด็นที่มีผลกระทบมากที่สุด คือ ความไม่ชัดเจนของนโยบาย ผลกระทบที่เกิดขึ้นอาจเป็นการโบกมือลาประเทศจีนที่มากยิ่งขึ้น

จากรายงานของ Bloomberg หลังเข้าสู่ปีใหม่ Jens Eskelund ประธานหอการค้าสหภาพยุโรปในประเทศจีนกล่าวว่า “มีคำถามอันดับต้น ๆ ที่เพิ่มขึ้นมากคือ จีนต้องการมีความสัมพันธ์แบบใดกับบริษัทต่างชาติกันแน่ ธุรกิจไม่รู้ว่าตัวเองยืนอยู่ตรงจุดไหน เนื่องจากมีข้อความที่หลากหลายจากรัฐบาลจีน”

Anna Ashton จากบริษัทที่ปรึกษาด้านความเสี่ยงเศรษฐกิจ Eurasia Group ให้สัมภาษณ์กับ Voice Of America Mandarin ว่า “ความกังวลด้านความมั่นคงและความตึงเครียดกับสหรัฐอเมริกากระตุ้นให้รัฐบาลจีนต้องเปลี่ยนกฎเกณฑ์บางอย่างในการดำเนินธุรกิจ ซึ่งทำให้สภาพแวดล้อมทางธุรกิจในจีนเป็นสภาพแวดล้อมที่ไม่แน่นอนนักสำหรับธุรกิจต่างชาติ และเมื่อบวกกับเศรษฐกิจที่ซบเซา ก็ยิ่งซ้ำเติมให้จีนมี ‘สภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่ยาก’ สำหรับบริษัทต่างชาติ” นอกจากนั้น ความกังวลเกี่ยวกับความปลอดภัยและอิสรภาพในการพำนัก หรือเดินทางเข้า-ออกประเทศจีนก็สำคัญมากเช่นกัน ตามที่ Bloomberg รายงานว่าจีนสอบสวนผู้เชี่ยวชาญด้านการเงินมากกว่า 100 คนในปี 2023

Zak Dychtwald ผู้ก่อตั้งบริษัทวิจัยเทรนด์ Young China Group กล่าวว่า “การที่จีนเปลี่ยนแปลงประเทศไปสู่ ‘สภาพแวดล้อมที่เป็นเผด็จการมากขึ้น’ ส่งผลให้นักลงทุนเกิดความวิตกกังวลกับการอยู่ในประเทศจีนมากขึ้น”

นักการทูตของสหรัฐคนหนึ่งกล่าวว่า นักธุรกิจที่กำลังคิดจะเดินทางไปประเทศจีนต่างก็ตั้งคำถามมากขึ้นเกี่ยวกับความเสี่ยงที่จะถูกควบคุมตัว ซึ่งความวิตกกังวลนี้ขัดแย้งกับที่ สี จิ้นผิง ต้องใช้มาตรการสร้างความอุ่นใจเพื่อดึงดูดนักลงทุน

ที่มา:
prachachat.net